اکثر جاهایی که می‌رویم، نوعی از تفکیک زباله را رعایت می‌کنند. اداره‌ها معمولا سطل‌های جدا برای کاغذ و مقوا دارند. در باشگاه‌های ورزشی هم احتمالا یک سطل جدا برای زباله‌های خشک می‌بینیم. حتی سطل زباله پارک‌ها هم دوقلو هستند، یکی برای پسماند خشک و دیگری برای پسماند تر. تفکیک زباله در منزل هم باید مثل مکان‌های عمومی رعایت شود. اما چرا این مسئله اهمیت دارد؟
تفکیک صحیح و موثر زباله‌ها، باعث می‌شود میزان زباله کمتری به محل دفن زباله برود و این امر نه تنها هزینه‌های دفع زباله را برای شهر کاهش می‌دهد بلکه آسیب‌های فراوان محیط زیستی را هم کاهش می‌دهد.
تفکیک زباله از لحاظ سلامت و بهداشت عمومی نیز اهمیت زیادی دارد. برخی از انواع زباله سمی و خطرناک هستند و می‌توانند مشکلات مزمن برای سلامتی ایجاد کنند، بنابراین بسیار مهم است که این زباله‌ها به طور صحیح و ایمن دفع شوند و با زباله‌های عادی خانه یا محل کار مخلوط نشوند.
هزینه دفع یا بازیافت زباله‌های تفکیک شده معمولا بسیار کمتر از زباله‌های مخلوط می‌شود، زیرا نیازی به تفکیک یا اتوماتیک آن‌ها نیست. هرچه زباله‌ها را دقیق‌تر تفکیک کنید، هزینه بیشتری صرفه‌جویی می‌شود. حتی بعضی از انواع زباله تفکیک شده را ممکن است بتوانید بفروشید و یک جریان کوچک درآمد برای خود ایجاد کنید.
یکی دیگر از مزایای تفکیک زباله در منزل جدا شدن زباله‌های تجزیه‌پذیر و تجزیه‌ناپذیر از یک دیگر است. جدا شدن این دو نوع زباله در دفع موثر آن‌ها و همچنین حفظ محیط زیست تاثیر به‌سزایی دارد.
در ادامه این مقاله چند روش برای تفکیک زباله های خشک در منزل و ترفندهایی برای دور ریختن زباله‌ها را یاد می‌گیریم.
زباله‌های تر را جدا کنید
با تفکیک زباله‌های تر است که زباله خشک معنا پیدا می‌کند. باقی‌مانده‌های غذا، پوست میوه و تخم مرغ، استخوان مرغ و گوشت، تفاله چای و قهوه و بیشتر زباله‌های آشپزخانه به جز بسته‌بندی‌ها، پسماند تر به حساب می‌آیند و باید از بقیه زباله‌ها جدا شوند.
یکی دیگر از انواع پسماند تر که شاید کمتر از بقیه به آن توجه شود، زباله‌های گیاهان و دورریزهای باغ مانند برگ و شاخه است. اگر باغ یا باغچه دارید، این زباله‌های طبیعی را در یک سطل بزرگ جمع‌آوری کنید و نگه دارید تا با طی کردن فرایند تجزیه تبدیل به کودی ارگانیک و غنی برای خاک باغ شما بشود. فرایند تبدیل این زباله‌ها به کود را هم می‌توانید خودتان انتخاب کنید. به عنوان مثال می‌توان از فرایند کودسازی توسط کرم‌ها، کودسازی هوازی یا بی‌هوازی استفاده کنید.
پسماند تر به طور کلی شامل موادی است که به صورت طبیعی در زمان کوتاهی تجزیه می‌شوند و به چرخه طبیعت باز می‌گردند. به همین دلیل است که روش دفع معمول این نوع پسماند دفن شدن در خاک است. اگر پسماند تر را با پسماندهای خشک تجزیه‌ناپذیر مخلوط کنیم هزینه زیادی به سیستم دفع زباله شهری وارد می‌کنیم و موجب آسیب به محیط زیست هم خواهیم بود.
زباله‌های خشک را دسته‌بندی کنید
زباله‌های خشک در مرحله اول به دو دسته قابل بازیافت و غیر قابل بازیافت تقسیم می‌شوند. مواردی مانند دستمال کاغذی استفاده شده، ظروف نگهدارنده مواد شیمیایی خطرناک یا نگهدارنده مواد غذایی ، مواد با جنس فومی و انواع ظروف از نمونه‌های زباله‌های خشکی هستند که قابلیت بازیافت یا استفاده مجدد را ندارند.
زباله‌های خشک قابل بازیافت شامل بطری‌های پلاستیکی آب معدنی و نوشیدنی، کیسه‌های پلاستیکی، روزنامه، بطری‌های شیشه‌ای، برخی انواع کفش و کیف، کارد و چنگال و ظروف یک بار مصرف پلاستیکی، لاستیک، مقوا و غیره هستند. اگر این زباله‌های قابل بازیافت را با دقت بیشتر تفکیک کنید، می‌توانند در ازای تحویل آن‌ها به مراکز بازیافت پول یا انواع محصولات مصرفی دریافت کنید. از قراضه‌فروشی‌ها و ایستگاه‌های بازیافت تا خریداران دوره‌گرد مواد بازیافتی، مراکز زیادی هست که می‌توانید زباله‌های خشک را به آن‌ها تحویل دهید و چیزی در ازای آن دریافت کنید.
از آنجا که پسماند خشک فقط 30 تا 40 درصد از کل زباله‌های خانگی را تشکیل می‌دهد، زباله‌های قابل بازیافت در یک سطل جداگانه در خانه نگه دارید و هفته‌ای یک یا دو بار آن‌ها را تحویل ایستگاه‌های بازیافت بدهید.
زباله‌های بهداشتی و پزشکی
پوشک (بزرگسالان و نوزادان)، انواع دستمال‌ها، محصولات مرتبط با بهداشت، لوازم بهداشت جنسی، تامپون یا نوار بهداشتی و دستمال‌های آلوده از اصلی‌ترین مواردی هستند که در دست زباله‌های بهداشتی طبقه‌بندی می‌شوند.
زباله‌های پزشکی شامل پارچه، پتو و ملحفه و لوازم رخت‌خواب، وسایل آلوده به خون یا مایعات بدن، مواد استفاده شده برای گچ گرفتن قسمتی از بدن و سایر انواع پانسمان است.
زباله‌های پزشکی و بهداشتی یا باید سوزانده شوند، یا پیش از هر نوع دفع دیگر از طریق امواج مایکروویو یا درجه حرارت بالا میکروب‌کشی شوند تا از شیوع بیماری‌های مختلف جلوگیری شود.
از آنجا که شاید همه شهرها یا روستای کشور مجهز به امکاناتی برای دفع علمی زباله‌ها نباشند، بهترین راه برای دفع زباله‌های بهداشتی و پزشکی این است که آن‌ها را کاملا در روزنامه بپیچید و با یک نقطه قرمز علامت‌گذاری کنید تا شناسایی آن آسان شود.
زباله الکترونیک
زباله‌های الکترونیک به طور کلی به سه دسته تقسیم می‌شوند که باید آن‌ها را بشناسید:
- حجیم و بزرگ: یخچال، مایکروویو، ماشین لباسشویی یا هر چیز دیگری که جابجا کردن آن دشوار باشد.
- خطرناک: چراغ‌های مهتابی، لامپ، کارتریج تونر، باتری، مانیتور و صفحه‌نمایش و… یا هر چیزی که یک جزء شیمیایی داشته باشد.
- غیرخطرناک: کابل، شارژر، مایکروویو، و لوازمی مانند لپ‌تاپ و موبایل.
تمام زباله‌های الکترونیکی منزل خود را در یک جعبه یا سطل جمع‌آوری کنید و می‌توانید به صورت هفتگی، ماهانه یا سالانه آن‌ها را برای دفع تحویل مسئولین مربوطه دهید. معمولا مسئولین غرفه‌های بازیافت این نوع زباله‌ها را هم از شما تحویل می‌گیرند.
در شهرهای بزرگ احتمالا چند مرکز عمومی مخصوص تحویل زباله‌های الکترونیکی در سطح شهر یا خدمات آنلاین جمع‌آوری زباله وجود داشته باشد.
تفکیک زباله در محل کار
اکثر اداره‌ها از سیستم سطل زباله دوقلو استفاده می‌کنند. یکی برای زباله‌های قابل بازیافت و دیگری برای پسماند تر. اما درست مانند خانه، زباله‌های محل کار هم هرچه بهتر تفکیک شوند مدیریت آن‌ها آسان‌تر می‌شود. در هر محیط کاری باید 4 سطل زباله جداگانه وجود داشته باشد:
- یک سطل برای پسماند تر، مانند باقی‌مانده مواد غذایی، پوست میوه و سبزیجات، تفاله چای یا قهوه، چای کیسه‌ای و… . این سطل باید در محیط آبدارخانه و سالن غذاخوری باشد. اگر حجم پسماند تر زیاد باشد دفتر می‌تواند از روش‌های تجزیه در محل نیز استفاده کند.
- زباله‌های خشک باید به چهار نوع پلاستیکی، فلزی، شیشه‌ای و کاغذی تقسیم شوند. هر نوع زباله را هر هفته به مراکز بازیافت یا خدمات دفع پسماند ارسال کنید.
- زباله‌های الکترونیکی مانند سی‌دی، فلش USB، لامپ، چراغ مهتابی، انواع اجزاء مختلف کامپیوتر، کابل‌های الکتریکی، صفحه کلید، باتری، مادربرد و غیره باید توسط دفتر جمع‌آوری شده و به مراکز جمع‌آوری زباله‌های الکترونیکی منتقل شوند.
- در دستشویی‌ها باید سطل‌های زباله مخصوصی برای زباله‌های بهداشتی مانند پدها قرار داده شوند. بعضی از دفاتر حتی دستگاه‌های زباله‌سوز نصب می‌کنند تا همان لحظه زباله‌ها را از بین ببرند.
فراموش نکنید که پیش از ایجاد زیرساخت‌ها یا امکاناتی برای تفکیک زباله، ایجاد فرهنگ رفتاری آن در کارکنان برای اجرای موثر این تفکیک امری حیاتی است. این آموزش به دیگران بر عهده دولت و افرادی است که از تفکیک صحیح زباله آگاهی دارند. تنها زمانی می‌توانیم بحران بزرگ زباله را کنترل کنیم که تفکیک زباله‌ها به سبک زندگی افراد تبدیل شود.
تمرین مدیریت و تفکیک زباله در سطح جامعه
بهترین راه برای تمرین مدیریت پسماند تشکیل گروهی از افراد همفکر است. روند تفکیک زباله های خشک باید به طور کامل برای خانواده یا همسایگان محل زندگی شما توضیح داده شود. با ایجاد آگاهی در میان ساکنان محله و ساختمان، روند تفکیک و مدیریت پسماند تا حد بسیار زیادی آسان‌تر خواهد شد.
استفاده از بشکه‌های بزرگ جداگانه برای ذخیره و تفکیک زباله‌های خشک و زباله‌های مرطوب، راهی عالی برای ذخیره زباله‌ها در حجم زیاد خواهد بود. یک فروشنده محلی قراضه پیدا کنید و از او بخواهید هفته‌ای یک بار برای جمع‌آوری زباله‌های خشک به شما سر بزند.
با حساسیت نشان دادن روی این مسائل و تلاش برای آگاهی رسانی، چهره یک شهروند مسئول را از خود بسازید.
13 نکته درباره تفکیک زباله های خشک در منزل
انواع زباله‌های خشک را شناختیم و فهمیدیم چه چیزهایی را باید از هم جدا کنیم. اما نکات مهمی وجود دارد که با رعایت آن‌ها هنگام دور ریختن هر یک زباله، تغییری بزرگ‌تر از آنچه به نظر می‌رسد ایجاد خواهید کرد. رعایت کردن این نکات باعث می‌شود بوی بد در زباله‌های خشک ایجاد نشود، دسته‌بندی آن‌ها در کارخانه‌های بازیافت آسان‌تر شود، هزینه‌های آماده‌سازی برای بازیافت تا حد قابل توجهی کاهش یابد و انتشار مواد بیماری‌زا توسط این زباله‌ها نزدیک به صفر شود.
چیزی که نیاز ندارید را نگیرید
همیشه از گرفتن چیزی که نیازی به آن ندارید، به خصوص بسته‌بندی‌های اضافه و کیسه‌های پلاستیکی خودداری کنید. کاهش حجم زباله‌ها بهترین راه برای کمک به بحران زباله است.
سعی کنید تا بیشترین حد امکان از این وسایل یک بار مصرف استفاده نکنید. به جای بطری‌های پلاستیکی از بطری‌های دائمی برای آب استفاده کنید یا هنگام خرید کیسه‌های پارچه‌ای همراه خود ببرید.
بشوییم یا نشوییم؟
پاک کردن باقی‌مانده‌های غذا از بسته‌بندی آن‌ها مانند جعبه پیتزا یا ظرف سس، کمک بسیار زیادی به کارکنان کارخانه‌های بازیافت می‌کند. ممکن است حتی چند هفته طول بکشد تا سطل کوچک ماست شما به ایستگاه اصلی بازیافت برسد. به بوی نامطبوعی که از فساد باقی‌مانده‌های ماست در آن ایجاد می‌شود فکر کرده‌اید؟
برای جلوگیری از هدر رفتن آب و ساده‌تر شدن کار، می‌توانید مواد قابل بازیافت به جز کاغذ و مقوا را در ظرفشویی بگذارید تا با آبی که برای شستن ظروف استفاده می‌کنید شسته شوند. روش قابل انجام دیگر این است که با دستمال‌های استفاده شده این دور ریزها را تمیز کنید.
شستشوی مواد بازیافتی هزینه بسیار زیادی دارد و در بسیاری موارد در عمل ممکن نیست و تنها به همین دلیل ساده بسیاری از پسماندهای خشک قابل بازیافت، بازیافت نمی‌شوند.
پسماند تر را به کود تبدیل کنید
این نوع زباله نیمی از حجم زباله‌های جامد را تشکیل می‌دهد، محل‌های دفن زباله را پر می‌کند و گاز متان تولید می‌کند که 20 برابر بیشتر از دی‌اکسیدکربن آلاینده است. اما مقدار زیادی از پسماندهای تر را می‌توان به کود تبدیل کرد. روش‌های خانگی و صنعتی زیادی برای تبدیل پوست میوه و سبزیجات، تفاله قهوه و حتی کاغذ مرطوب به کود وجود دارد.
کاغذها را مچاله نکنید
قبل از دور انداختن کاغذ آن را تا نزنید و مچاله شدن نکنید.
دلیل این حرف بسیار ساده است: هرچه کاغذ دست‌نخورده‌تر باشد، ارزش پولی بیشتری دارد. الیاف سلولزی کاغذ تا نخورده قویتر هستند و نه تنها راحت‌تر بازیافت می‌شوند بلکه تعداد دفعات بازیافت و بازگشت به چرخه مصرف را افزایش می‌دهند.
با کاغذهای غیرقابل بازیافت چه کنیم؟
انواع مختلفی از کاغذ وجود دارد که قابل بازیافت نیستند: کاغذ روغنی، کاغذهای با روکش پلاستیکی، رسیدهای دستگاه‌های کارتخوان و عابربانک‌ها (سعی کنید تا حد ممکن از دریافت این رسیدها خودداری کنید)، کاغذ با چسب‌دار (در صورت امکان چسب را از کاغذ جدا کنید)، دستمال توالت کثیف و کاغذ کربنی اصلی‌ترین انواع کاغذهای غیرقابل بازیافت هستند.
دستمال کاغذی و حوله کاغذی استفاده شده هم در سطل کاغذ بازیافتی جایی ندارد، اما می‌توانند همراه با زباله‌های تر تبدیل به کود شوند. بهتر است با جعبه‌های روغنی پیتزا هم همین کار را بکنیم تا بقیه کاغذهای قابل بازیافت را هم کثیف نکنند.
تا جای ممکن شیشه‌ها را دور نریزید
برای آینده بهتر و کاهش هزینه بازیافت شیشه، باید با افزایش استفاده از ظروف شیشه‌ای غیر قابل بازگشت مبارزه کنیم. تا آن زمان، سعی کنید تا جای ممکن از شیشه‌ها استفاده کنید. از خرید بطری‌های شیشه‌ای که گردن بلند و باریک دارند خودداری کنید. این شیشه‌ها قابل برگشت نیستند و روند بازیافت (که در آن شیشه به قطعات زیرتر با اندازه مناسب برای تولید مجدد خرد می‌شود) برای این شیشه‌ها هنوز پیچیده و گران‌قیمت است.
برچسب‌ها را نکنید
برچسب روی شیشه خیارشور یا نوشیدنی، قوطی‌های کنسرو و دیگر موارد مشابه را نکنید. این برچسب‌های سبک و کوچک در میان زباله‌ها گم می‌شوند و بازیافت نمی‌شوند.
خمیردندان‌ها را تا آخرین حد استفاده کنید.
تیوپ خمیردندان از پلی‌اتیلن با چگالی پایین ساخته می‌شود که نوعی پلاستیک است. بنابراین سعی کنید تا آنجا که ممکن است آن را فشار دهید و خمیردندان را از آن خارج کنید و سپس تیوپ را همراه بقیه مواد پلاستیکی در سطل بازیافت بیاندازید.
به بسته‌بندی خوراکی‌ها دقت کنید
شاید این را ندانید اما در بسته‌بندی بسیاری خوراکی‌هایی مانند چیپس و پفک و کیک‌ها و بیسکوییت‌ها معمولا نوعی پلاستیک وجود دارد که توسط لایه نازکی از آلومینیوم پوشانده شده است. این ماده قابل بازیافت است اما مشکل اینجاست که روند بازیافت آن بسیار گران و پیچیده است و شاید فقط چند شرکت در دنیا قادر به پرداخت هزینه آن باشند. تا حد امکان سعی کنید از خرید محصولات با این نوع بسته‌بندی خودداری کنید.
با یونولیت خداحافظی کنید
تقریبا همه لوازم الکترونیکی که می‌خریم درون قطعاتی از فوم یونولیت بسته‌بندی شده‌اند. این یونولیت‌ها را در سطل بازیافت بیاندازید. این مواد در بازار ارزشمند هستند و بازیافت آن‌ها چندان گران‌قیمت نیست.
اما ماجرای یخدان‌های یونولیتی که برای نگهداری ماهی، گوشت و حتی سبزیجات استفاده می‌شود. فرق می‌کند. این مواد ارزش کافی در بازار ندارند و بازیافت نمی‌شوند. برای جابجایی انواع گوشت و ماهی از یخدان‌های دائمی شیشه‌ای یا آلومینیومی استفاده کنید. برای سبزیجات هم به چنین بسته‌بندی‌هایی نیاز نیست.
مراقب زباله‌های خطرناک باشید
زباله‌های خطرناک را نمی‌توان همراه با بقیه زباله‌های معمولی دور انداخت. شركت‌های تولیدكننده اقلام سمی هم باید مانند مصرف‌كنندگان بخشی از مسئولیت دفع آن‌ها را به عهده بگیرند. بنابراین، آن‌ها باید ایستگاه‌هایی برای جمع‌آوری زباله تهیه کنند، جایی که بتوان این مواد را به شکلی ایمن جمع‌آوری و بازیافت کرد.
گول ظاهر این مواد غیرقابل بازیافت را نخورید.
به جز پسماند خانگی تر و کاغذهای غیرقابل بازیافت که پیش‌تر گفتیم، برخی مواد دیگر نیز به نظر قابل بازیافت می‌آیند اما اینطور نیست. سلفون و بسته‌بندی‌های پلاستیکی نازک، گیره‌های کاغذی، اسفنج‌های استیل و نوارها هم زباله غیر قابل بازیافت محسوب می‌شوند. این مواد به همراه زباله‌های مرطوب غیر قابل کمپوست (پوشک‌های کثیف، خاک گربه، و مواردی از این دست) مستقیم به محل دفن زباله می‌روند.
متفاوت فکر کنید
در این مقاله نکات مختلفی در مورد کاهش استفاده از پلاستیک در زندگی روزمره گفتیم و درباره وسایلی که هنگام تفکیک زباله های خشک در منزل باعث گیج شدن‌مان می‌شوند اطلاع‌رسانی کردیم. امیدواریم که پس از این با ذهنی روشن‌تر و متفاوت تر تفکیک زباله منزل را به بهترین نحو انجام دهید و شهروندی مسئولیت‌پذیر و متعهد باشید.