پسماند یا همان زباله به مواد جامد، مایع و گازی گفته می‌شود که به صورت مستقیم و غیرمستقیم نتیجه فعالیت‌های انسان می‌باشد و موادی زائد به حساب می‌آیند.
به کلیه پسماندهایی مثل زباله‌های خانگی و نخاله‌های ساختمانی که روزانه از فعالیت انسان در شهر، روستا و یا خارج از آنها تولید می‌شود، پسماند عادی می‌گویند.
به تمامی پسماندهای عفونی و زیان آوری که در بیمارستان‌ها، مراکز بهداشتی درمانی، آزمایشگاه‌های تشخیص طبی و سایر مراکز مشابه تولید می‌شوند، گفته می‌شود. البته توجه داشته باشید که پسماندهای خطرناکی که از این مکان‌ها خارج می‌شوند، در دسته‌بندی دیگری جای می‌گیرند.
پسماندهای ناشی از فعالیت‌های تولیدی در بخش کشاورزی در این دسته از پسماندها قرار دارند، مانند فضولات و لاشه حیوانات (دام، طیور و آبزیان)، محصولات کشاورزی فاسد یا غیرقابل مصرف.
به کلیه پسماندهایی مثل براده، سرریزها و لجنهای صنعتی که ناشی از فعالیت‌های صنعتی، معدنی و پسماندهای پالایشگاهی صنایع گاز، نفت، پتروشیمی و نیروگاهی و… هستند، پسماندهای صنعتی گفته می‌شود.
به انواع پسماندهایی که به دلیل بالا بودن حداقل یکی از خواص خطرناک مانند بیماری‌زایی، سمی بودن، قابلیت اشتعال یا انفجار، خورندگی، آن دسته از پسماندهای پزشکی و بخشی از پسماندهای عادی، کشاورزی و صنعتی که نیاز به مدیریت خاص دارند، پسماندهای ویژه گفته می‌شود.
با افزایش جمعیت و صنعتی شدن شهرها، روند تولید پسماند همواره رو به افزایش است. برای رفع مشکلات ناشی از افزایش زباله یا پسماند، سازمانی تحت عنوان سازمان مدیریت پسماند شکل گرفت. به طور کلی به مجموعه قوانین مربوط به تولید، ذخیره، جمع آوری، حمل و نقل، پردازش و دفع پسماند که مطابق با اصول زیست محیطی و بهداشت عمومی است، مدیریت پسماند می‌گویند.
مدیریت پسماند در ایران:
در سال 1346 و در شهر اصفهان برای اولین بار واحدی برای تولید کمپوست راه‌اندازی شد. در سال 1348، شهرداری تهران طی قراردادی با یک شرکت انگلیسی، اولین کارخانه کمپوست را در صالح آباد احداث کرد. بعد از انقلاب در وزارت صنایع، ستادی با عنوان ستاد کود گیاهی تشکیل شد که در سال 1361، احداث 5 کارخانه کمپوست در شهرهای بزرگی مثل اصفهان، رشت، تبریز، مشهد و شیراز را در برنامه‌های خود قرار دادند. در سال 1370 در شهرداری تهران، سازمانی تحت عنوان سازمان بازیافت و تبدیل مواد تشکیل شد که مدیریت زباله‌ها در شهر تهران بر عهده‌ی این سازمان قرار گرفت. مهمترین اقدامی که در زمینه قانونمند کردن مدیریت پسماند در کشورمان انجام شد، تصویب قانون مدیریت پسماند در سال 1383 می‌باشد.
عناصر مدیریت پسماند شهری:
- کاهش در مبدا
- کنترل تولید مواد زائد جامد
- ذخیره، پردازش و اداره در محل
- پردازش
- جمع آوری
- حمل و نقل
- بازیافت
- دفع
