تغییرات اقلیمی چیست؟
دمای زمین در چند دهه گذشته افزایش یافته و به این روند افزایشی دما، اصطلاحا گرمایش زمین گفته می‌شود. البته دانشمندان بیشتر از کلمه «تغییرات اقلیمی» استفاده می‌کنند، زیرا این کلمه علاوه بر افزایش دما، به تاثیر آن روی اقلیم نیز اشاره می‌کند. تغییرات اقلیمی، مهمترین علت تغییر در الگوهای آب و هوایی در سراسر کره زمین می‌باشد و به عقیده بسیاری از دانشمندان، بزرگترین بحرانی است که بشر در طول تاریخ با آن مواجه شده است.
برای درک بهتر عبارت تغییرات اقلیمی، بهتر است ابتدا فرق بین آب و هوا و اقلیم را بدانیم. آب و هوا به شرایطی که در چند روز آینده احتمال دارد در بخشی از اتمسفر اتفاق بیفتد، گفته می‌شود. به عنوان مثال احتمال بارش برف و باران در یک منطقه. اما برای توصیف شرایط آب و هوایی معمول و متداول یک منطقه از کلمه اقلیم استفاده می‌شود. به عنوان مثال اقلیم یک منطقه جنگلی، هوای بارانی و مرطوب است. بنابراین تغییرات اقلیمی به تغییر شرایط معمول آب و هوایی در یک منطقه گفته می‌شود. به عنوان مثال تغییر در میزان بارش یا شدت وزش باد در منطقه‌ای را تغییرات اقلیمی می‌نامند.
دلایل تغییرات اقلیمی
در شرایط عادی و طبیعی، دمای زمین در طول یک دهه یا سال تغییر می‌کند که دلیل آن چرخه طبیعی زمین است. اما به جز این تغییر دمایی که به شکل طبیعی رخ می‌دهد، فعالیت‌های مخرب انسانی مهمترین دلیل تغییرات اقلیمی است که اکنون با آن مواجه هستیم.
گلخانه‌ای که به صورت طبیعی در اتمسفر زمین وجود دارد، منجر به متعادل شدن دمای هوا می‌شود و تمام موجودات زنده دنیا به آن نیاز دارند. اما در حال حاضر فعالیت‌های بشر سبب تولید گازهای گلخانه‌ای شده‌اند که عمر طولانی دارند و با افزایش دما نیز از بین نمی‌روند و جو زمین را از حالت طبیعی خود خارج می‌کنند. در نتیجه این اختلالات، دمای زمین روز به روز افزایش می‌یابد.
این گازهای گلخانه‌ای مخرب عبارت اند از:
- متان
- کربن دی اکسید
- کلروفلوئوروکربن
- هیدروفلوروکربن
- دی نیتروژن مونوکسید
پیامدهای ناشی از تغییرات اقلیمی
- افزایش مهاجرت
- ضررهای اقتصادی
- انقراض و نابودی جانوران
- بالا آمدن سطح آب دریاها
- آب شدن یخسارها و یخچال‌ها
سازمان ملل هشدار داده که بدون اقدامات فوری و لازم، دمای زمین تا اواخر قرن، 3 درجه افزایش خواهد یافت و با شرایط بسیار دشواری مواجه خواهیم شد. به عنوان مثال بسیاری از شهرهای ساحلی به زیر آب رفته و میلیون‌ها نفر مجبور به مهاجرت خواهند شد.
حقایقی در خصوص تغییرات اقلیمی
- غلظت کربن دی اکسید موجود در اتمسفر در 3 میلیون سال اخیر، بی سابقه بوده است.
- حفظ اکوسیستم‌های طبیعی در بیشتر مواقع، هزینه بسیار کمتری نسبت به فعالیت‌های انسانی دارد.
- 3% کل گازهای گلخانه‌ای که توسط انسان‌ها تولید می‌شود، به دلیل فعالیت‌های مربوط به جنگل‌زدایی است.
- 11% از جمعیت کره زمین، در معرض خطر تغییرات اقلیمی مانند گرما، سیل، طوفان، خشکسالی، افزایش سطح دریاها و… می‌باشند.
- جلوگیری از جنگل‌زدایی و بازسازی جنگل‌های آسیب دیده در کل جهان، می‌تواند برای 80 میلیون نفر اشتغال‌زایی کند، حدودا 2 تریلیون دلار بهره‌وری داشته باشد و باعث نجات 1 میلیارد نفر از فقر باشد.
باید توجه داشت که نمی‌توان تنها به اقدامات مردمی در خصوص بهبود شرایط کره زمین اکتفا کرد و باید اقدامات مهم و تاثیرگذاری از سوی دولت‌ها صورت پذیرد. از جمله این اقدامات می‌توان به کاشت درخت، حفاظت از جنگل‌ها، عدم استفاده از سوخت‌های فسیلی و… اشاره کرد.
آیا می‌توان از تغییرات اقلیمی جلوگیری کرد
تغییرات اقلیمی را در صورتی که اقدامات سریع و همه جانبه‌ای صورت گیرد، می‌توان کاهش داد یا زمان آن را به تعویق انداخت. برای تحقق این اهداف باید عادات محیط زیستی خود را اصلاح کنیم، تلاش کنیم تولید آلودگی‌های ناشی از کربن دی اکسید را تا پایان قرن به صفر برسانیم، غلظت دی اکسید کربن موجود در اتمسفر را کاهش دهیم که ساده‌ترین راه، کاشت درخت است.
این اهداف با انجام کارهایی کوچک اما به صورت دسته جمعی، می‌توانند به راحتی تحقق یابند. راحت‌ترین اقداماتی که ما به عنوان عضو کوچکی از این کره خاکی می‌توانیم انجام دهیم، عبارت اند از:
- کاشت درخت
- عدم مصرف گوشت
- عدم مصرف پلاستیک
- تفکیک و بازیافت زباله
- حداکثر استفاده از وسایل
- استفاده بیشتر از گل و گیاه
- استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر
- صرفه جویی در مصرف آب و برق
- و…