یکی مهم ترین سوالاتی که در حوزه بازیافت مواد معدنی به ویژه مس پرسیده می شود؛ این است که ضایعات مس چگونه به چرخه مصرف باز می گردند و دوباره قابل استفاده می شوند! برای پاسخ به این سوال مهم لازم است قبل از هر چیز با موضوعات مهم دیگری در مورد بازیافت ضایعات این فلز ارزشمند آشنا شوید. در نهایت نیز برای درک بهتر از نحوه بازیافت مس، علت اهمیت مس، کاربرد مس، انواع مس و همچنین موارد استفاده مجدد از مس می پردازیم. پس در این مقاله آموزشی همراه ما باشید تا همه چیز را در مورد چرخه بازیافت ضایعات فلزی بدانید.
بازیافت ضایعات فلزات چگونه است؟
خوب است بدانید که صنعت بازیافت به ویژه بازیافت ضایعات فلزی، یک صنعت بسیار مهم در تمامی کشور ها من جمله کشورهای پیشرفته محسوب می شود. طی جمع آوری، پاکسازی و ذوب کردن ضایعات بازیافتی فلزات، در نهایت شمش های با ارزشی دوباره تولید شده و برای مصرف مجدد مورد استفاده قرار می گیرند. در واقع به واسطه جمع آوری ضایعات فلزی، چرخه تولید فلزات ارزشمند هیچ وقت توقف نخواهد کرد.
در جواب به این سوال که “ضایعات مس چگونه به چرخه تولید باز می گردند” هم باید بگوییم که در بازیافت ضایعات فلزی نیز همین قضیه صدق می کند. طی جمع آوری فلز مس، پاکسازی و ذوب کردن آن ها در نهایت به شمش هایی از جنس مس تبدیل می گردند و برای استفاده مجدد، استفاده می شوند.
علت اهمیت بازیافت ضایعات مس چیست؟
لازم به ذکر است که بازیافت ضایعات مس، قطعا اثرات زیست محیطی مفیدی با خود به همراه خواهد داشت. بازیافت تمامی فلزات از جمله مس، برای محیط زیست آنقدر ارزشمند و حیاتی است که به عنوان یک صنعت بسیار مهم و درآمدزا در کشور های جهان اول تبدیل شده است.
در واقع به لطف کارخانه های بازیافت فلزات ارزشمندی همچون مس، چرخه ی تولید تجهیزات، وسایل و قطعات مسی همیشه روی روال می باشد. علاوه بر این به دلیل پرکاربرد بودن فلز مس، بازیافت ضایعات این فلز و استفاده مجدد از آن، سرمایه های ملی نیز حفظ خواهد شد. سرمایه های ملی نه تنها با بازیافت ضایعات و قراضه های مس بلکه با بازیافت فلزات دیگری همچون برنج، آهن، نقره و … حفظ و ارزشند می شود.
علت اهمیت بازیافت ضایعات مس نسبت به دیگر فلزات چیست؟
به جرات می توان گفت که بازیافت ضایعات مس از دیگر فلزات بسیار ارزشمند تر خواهد بود. علت اهمیت بازیافت این فلز به دلیل کاربرد وسیع آن می باشد. مس به دلیل داشتن ویژگی های مهم و منحصر به فردی که دارد؛ در صنایع مختلفی از جمله صنعت خودروسازی، صنعت ماشین آلات، صنعت ساخت تجهیزات جنگی، صنعت ساختمان سازی و … نیز کاربرد وسیعی پیدا کرده است. به همین دلیل افراد زیادی به سراغ جمع آوری ضایعات مسی می پردازند و به واسطه فروش آن به کارخانه ها و خریداران ضایعات مسی، به سود قابل توجهی دست پیدا می کنند.
یکی دیگر از دلایل اهمیت بازیافت ضایعات مس این است که این فلز سرخ نسبت به دیگر فلزات سنگین تر است و دارای قیمت بالاتری هم می باشد و ارزش بالایی دارد. علاوه بر این بسیار انعطاف پذیر بوده و خاصیت چکش خوردن خوبی هم دارد. از این رو در ساخت انواع تجهیزات و وسایل مورد استفاده قرار می گیرد.
به طور کلی سالانه ۲۵ تا ۳۰ هزار تن ضایعات بازیافتی مس در کشور به چرخه تولید مجدد وارد می شود. این میزان حدود ۱۵درصد از تولید مس را در کشور شامل می شود. از این ۱۵ درصد، حدودا ۱۰ درصد از آن برای مصارف صنعتی استفاده می گردد.
بازیافت ضایعات مس، بهترین گزینه برای حفظ ذخایر می باشد
همانطور که گفته شد؛ بازیافت فلزات من جمله مس، جایگزین مناسبی برای حفظ ذخایر و همچنین جلوگیری از اتلاف انرژی می باشد. به طور مثال در صورتی که در گذشته جهت دسترسی به مس لازم بود تا به معادن سنگ می رفتیم و مراحل دشواری را طی می کردیم تا به مس می رسیدیم. امروزه دیگر بخش زیادی از مس مورد نیاز را از طریق بازیافت ضایعات اجسام مسی می توان تهیه کرد. با استفاده از فرایند چرخه بازیافت ضایعات مس، درآمد ملی و میزان اشتغال بالا خواهد رفت.
ضایعات مس چگونه به چرخه مصرف باز می گردند؟
چرخه ضایعات مس ابتدا از جمع آوری و خرید از سویی کارخانه داران و انبارداران زیادی در سطح شهر شروع می شود. شاید همین اکنون که در حال خواندن نحوه جمع آوری و خرید ضایعات مسی هستید؛ تصویری از وانت بارها که در کوچه و خیابان های شهر بلندگو به دست هستند در ذهنتان شکل بگیرد. این یکی از رایج ترین شیوه های جمع آوری ضایعات مسی می باشد.
البته در این چند سال اخیر سایت، برنامه و اپلیکیشن های زیادی جهت جمع آوری مواد بازیافتی ایجاد شده اند. که به محض درخواست شما به درب منزلتان آمده و ضایعات و مواد بازیافتی همچون پلاستیک، کاغذ و مقوا و فلزات را از شما تحویل می گیرند و بعد از گذر کردن چند پروسه این مواد را، به چرخه مصرف باز می گردانند.
ضایعات مس بازیافت شده، بعد از جمع آوری به کجا منتقل می شوند؟
همانطور که گفته شد؛ ضایعات مس توسط دوره گردان و یا از طریق اپلیکیشن های بازیافت جمع آوری شده و به انبارهای شخصی منتقل می شوند و در نهایت وارد کارخانه های ذوب می شوند و به شمش مس تبدیل می گردند. در واقع در جواب به این سوال که “ضایعات مس چگونه به چرخه مصرف باز می گردند؟” باید گفت که این روند آنچنان سخت به نظر نمی رسد و با تبدیل قراضه ها و ضایعات مسی به شمش مس دوباره در چرخه مصرف قرار می گیرند.
با این شیوه دیگر به فلز سرخی که از معدن به دست معدنچیان استخراج می شود نیازی نخواهد بود. فلزات در معادن مختلف در سطح کشور آن هم با زحمات زیاد و هزینه های بالا استخراج می شد. با این روش تا حد زیادی در مصرف فلز صرفه جویی می شود.
کاربرد ضایعات مس چیست؟
از آنجایی که مس انعطاف پذیری بالایی دارد و بسیار سنگین و مقاوم است و به راحتی از بین نمی روند؛ بنابراین از آن در ساخت وسایل، قطعات و تجهیزات مستحکم استفاده می شود. کاربرد این فلز آنقدر وسیع است که نمی توان تک به تک آنها را درج کرد. اما یکی از رایج ترین کاربرد های فلز مس را می توان به ساخت لوازم خانگی اشاره کرد.
به طور مثال کاسه های مسی، قاشق های مسی، لیوان مسی، پارچ مسی، قابلمه های مسی، قوری مسی، سینی مسی، ظروف عتیقه مسی، قندان مسی، دیگ مسی و … به وفور در خانه های ایرانیان پیدا می شوند.
یکی دیگر از کاربرد های رایج فلز مس، ساخت تجهیزات نظامی، شهرسازی و خودروسازی می باشد. بسیاری از لوله های مخابرات، صندلی های شهر، پله ها و نرده های فلزی و … از مس ساخته شده اند. شاید برایتان جالب باشد که برخی از افراد به فکر دزدیدن لوله های مخابرات می افتند و آن را به انبارداران مس می فروشند تا از آن پول خوبی نصیبشان شود. ولی این روش اصلا شایسته نیست و فقط در زمان غیر قابل استفاده بودن باید؛ به چرخه تولید مجدد بازگردند.
یکی دیگر از کاربرد های بازیافت ضایعات مسی، استفاده از آن در چرخه تولید سیستم های تهویه هوا و دستگاه های خنک کننده از جمله کولر آبی، چیلر، زنت، شوفاژ و … می باشد. علاوه بر این مس ضد آب است و از ضایعات بازیافتی در ساخت لوله ها، شیر آلات بهداشتی، و اتصالات آب نیز مورد استفاده قرار می گیرند. جالب است بدانید که بیشتر قطعات خودرو از ضایعات مس ساخته شده است.
این ها رایج ترین کاربرد ضایعات بازیافتی مس بوده که علاوه بر موارد ذکر شده؛ از مس در مصارف دیگری برای ساخت انواع تجهیزات و قطعات مورد نیاز در صنایع مختلف استفاده می شود و به همین دلیل جز فلزات بسیار ارزشمند هر کشوری محسوب شده است.
ضایعات مس بازیافتی را از کجا پیدا می کنند؟
همانطور که گفته شد؛ یکی از رایج ترین کاربرد های فلز مس، استفاده از آن در ساخت لوازم خانگی می باشد. جالب است بدانید که ضایعات بازیافتی مسی نیز از همین خانه ها پیدا خواهد شد. پیش خود کمی فکر کنید که آیا ظروف مسی، که دیگر مورد استفاده قرار نمی گیرد در آشپزخانه دارید یا خیر! شاید هم در انباری ظرف های قدیمی را آنجا گذاشته باشید. سری به آن ها بزنید و هرکدام قابل استفاده نیست را به چرخه استفاده مجدد آن بازگردانید.
علاوه بر این، سیم و کابل هایی که دیگر مورد استفاده قرار نمی گیرد؛ در دسته ضایعات بازیافتی مسی قرار می گیرند. ولی ممکن است درصد خلوص آن ها پایین باشد. به همین دلیل برای بررسی میزان خالص بودن آن ها، باید از دستگاه های خاصی استفاده کرد. به طور مثال کابل های روکش دار آرموردار که علاوه بر مس دارای درصدی پی وی سی و سرب نیز می باشند.
از دیگر قطعات و ضایعات بازیافتی مسی، می توان به مس ذوبی، قطعات و براده و صفحه مسی، لوله های مسی، انواع سیم های آنتن تلویزیون، خودرو و دیگر دستگاه ها، اتصالات برقی، رادیاتور مسی، ضایعات تسمه و ورق مسی، ضایعات مس مخابرات و سایر تجهیزات الکترونیکی، الکتریکی، صنعتی، مکانیکی، دکوری، ساختمانی و … اشاره کرد.
آشنایی با انواع ضایعات مس از نظر نوع مصرف
انواع ضایعات مسی به طور کلی به دو دسته ضایعات مسی خانگی و صنعتی تبدیل می شوند. به طور مثال برای ساخت تجهیزات و قطعات صنعتی بهتر است از بازیافت ظروف مسی که به وفور در آشپزخانه ها دیده می شوند؛ استفاده نشود و کلیه قراضه های مسی از نظر خانگی و صنعتی، قبل از ورود به کارخانه تفکیک شوند.
درست است که فلز مس بسیار انعطاف پذیر است ولی برای طی شدن روند چرخه تبدیل بازیافت ضایعات مسی به شمش مس، بهتر است که قراضه های مسی خانگی با صنعتی از هم جدا شوند. جالب است بدانید که سهم ایران از بازیافت ضایعات مسی صنعتی بسیار بیشتر از بازیافت ضایعات خانگی می باشد.
آشنایی با انواع ضایعات مس از نظر قدمت
ضایعات خانگی و صنعتی از نظر قدمت به دو دسته ضایعات بازیافتی مسی نو و کهنه تقسیم می شود. ضایعات مس نو همانطور که از اسمش مشخص است؛ استفاده ای از آن نشده و حاصل از ضایعات تولید می باشند. رنگ ضایعات مس، نور قرمز درخشان است و دارای خلوص بالایی نیز می باشد و به تبع، دارای قیمت بالاتری می باشد. اغلب این ضایعات مسی را توسط دستگاه های آسیب به شکل پودر در آورده و سپس وارد چرخه تولید مجدد می شوند.
ضایعات مس کهنه نیز هم از نامشان مشخص است. این ضایعات به دلیل استفاده ی زیاد فرسوده شده و از رنگ قرمز به رنگ قهوه ای در آمده اند. بخش های زنگ زده این ضایعات به علت وجود اکسید مس سبز رنگ شده اند. این ضایعات دارای خلوص کمتری می باشند و به تبع از قیمت پایین تری نسبت به ضایعات مسی نو برخوردار شده اند. برای تشخیص ضایعات بازیافتی مس نو و کهنه کافی است بر روی سطح آن یک خراش کوچک ایجاد کنید؛ در صورت فرسوده بودن رنگ درخشانی مشاهده خواهید کرد.
چرخه بازیافت ضایعات مس از مصرف تا تولید دوباره را بشناسید
تا اینجا با دو مرحله ی اصلی چرخه بازیافت آشنا شدید و متوجه شدید که ابتدا بعد از جمع آوری آن ها توسط دوره گردان ها، شرکت ها و … به سمت کارخانه های ویژه منتقل می شود. حال در ادامه همراه ما باشید تا با هم یکی از مزیت های مهم ضایعات مسی بیشتر آشنا شوید. البته مزایای این فلز گران بها بسیار زیاد است.
عدم وجود پسماندهای غیر قابل بازیافت در روند چرخه تولید مجدد مس
جالب است بدانید که بازیافت ضایعات مسی از بسیاری جهات بر بازیافت دیگر فلزات حتی نقره و طلا نیز اولویت بیشتری دارد و این موضوع کاملا به دلیل کاربرد وسیع آن در صنایع بر می گردد. علاوه بر این مس در مقایسه با دیگر فلزات، دارای حداقل پسماند و بیشترین بهره وری می باشد و به حفظ محیط زیست کمک شایانی می کند.
بازیافت مقرون به صرفه و کم هزینه ضایعات مس
یکی دیگر از مزیت های بازیافت ضایعات مسی این است که هزینه های بازیافت ضایعات مسی در مقایسه با سایر فلزات کمتر است و این مزید بر علت شده تا سرمایه داران و کارخانه داران به سمت این صنعت تمایل پیدا کنند.
جدا سازی و طبقه بندی آسان در روند بازیافت ضایعات مس
یکی از مزیت های دیگر روند بازیافت ضایعات مسی، جداسازی و پاکسازی آسان آن می باشد. روند بازیافت ضایعات پلاستیک و دیگر فلزات، با دردسرهای زیادی رو به رو است. اما در بازیافت مس، خبری از جداسازی های دشوار و پیچیده نخواهد بود. پس هزینه بازیافت نیز کاهش می یابد.
سرعت بالا در انجام بازیافت ضایعات مس
سرعت بالا، یکی دیگر از مزیت های اصلی بازیافت ضایعات مسی می باشد. چرا که در روند بازیافت ضایعات مسی از دستگاه های جداسازی و تمیز کاری پیشرفته ای استفاده می شود. با به کارگیری خطوط تمیز کاری پیشرفته و مدرن، روند بازیافت ضایعات با سرعت بیشتری طی می شود. پس شما سریع تر به سود دهی می رسید.
مراحل بازیافت ضایعات مس به طور خلاصه
در این قسمت از مقاله به دلیل اهمیت این موضوع مراحل بازیافت ضایعات مسی از تولید تا مصرف دوباره را به طور خلاصه بیان می کنیم. با ما همراه باشید.
جمع آوری و انتقال ضایعات مس به کارخانه های تولید مس
در این مرحله کلیه ضایعات مس خانگی و صنعتی به انبارداران و کارخانه های تولید مس منتقل می شود.
جداسازی ضایعات بازیافت ضایعات مس به روش دستی
بعد از انتقال به کارخانه، قطعات مسی به روش دستی و ابزار های ساده جداسازی می شوند.
پاکسازی مواد بازیافتی مس
پس از تفکیک ضایعات مسی، تمامی آن ها توسط دستگاه ها مخصوصی پاکسازی می شوند.
استفاده از دستگاه های آسیاب کن ( در صورت لزوم)
گاهی اوقات برای ذوب شدن سریع قطعات بازیافتی مسی، تمامی ضایعات را در داخل دستگاه آسیاب کن ریخته و به شکل پودر در می آورند. جالب است بدانید که برخی از دستگاه های خرد کن دارای قابلیت جدا کردن ناخالصی ها و خالصی ها را دارند.
پرس ضایعات مس بازیافتی حجیم
در صورتی که حجم ضایعات مسی زیاد باشد؛ در این صورت به دستگاه پرس جهت فشرده سازی و ایجاد قطعات کوچکتر نیاز خواهد بود. به طور مثال قطعات مسی خودرو را برای ذوب بهتر، وارد دستگاه های پرس کرده و حجم آن ها را کاهش می دهند.
ذوب قطعات و ضایعات مس
بعد از پاکسازی، ضایعات مس، به سمت کوره های داغ مخصوصی هدایت شده و توسط حرارت های بالا و رسیدن به نقطه ذوب، به مایع تبدیل می شوند. که کم کم وارد چرخه استفاده می شوند.
قالب گیری مایع ذوب شده ی مس
در نهایت پس از رسیدن قطعات مسی به نقطه ذوب، مایع مسی را در قالب های مخصوصی ریخته و به صورت شمش برای استفاده مجدد از آن ها خارج می کنند. بدین شکل، مواد ضایعات بازیافتی مس دوباره به چرخه مصرف باز می گردند.
ما در این مقاله با جزئیات تمام مراحل استفاده از ضایعات مس را شرح دادیم. اکنون اگر سوال بی پاسخی در مورد ضایعات فلزات دارید کافی است در بخش نظرات با ما در میان گذارید.