هدف از بازیافت زباله چیست؟

بازیافت زباله موضوعی است که مورد توجه بسیاری از نهادها و سازمان های مختلف از جمله سازمان محیط زیست، سازمان شهرسازی، نهادها و موسسات آزاد فعال در حوزه محیط زیست و پاک سازی شهری می باشد.

امروزه روش های مختلفی برای بازیافت زباله وجود دارد. زباله های به چندین گروه مختلف تقسیم می شوند و برای هر گروه از زباله ها روش خاصی جهت بازیافت وجود دارد. رعایت اصول بهداشتی در محیط زندگی و اهمیت به این موضع، تاثیر مثبتی بر روی اکوسیستم طبیعی ما دارد. بازیافت زباله اهداف متفاوتی دارد که یکی از آن ها صرفه جویی در منابع می باشد. از نظر اقتصادی نیز فرایند بازیافت، توجیه پذیر می باشد.

انسان با پیشرفت تکنولوژی و فناوری و تغییرات به وجود آمده در سبک زندگی، هر روز آشغال های بیشتری را به تولید می کند. با بازیافت صحیح و اصولی، منطقه و اقلیم ما دچار دگرگونی می شود. اگر اصول کلی را رعایت کنیم آلودگی محیط و مشکلات بسیار کمتر می شود.

لازم به ذکر است  که سازمان محیط زیست و نهادهای ناظر، برنامه هایی را جهت آموزش مراحل و آشنایی با عملیات بازیافت زباله انجام می دهند و در رسانه های جمعی نظیر رادیو و تلویزیون، در شبکه های اجتماعی مختلف مجازی مانند اینستاگرام و تلگرام و فیس بوک تدارک دیده اند و برنامه ریزی مناسبی در این راستا صورت گرفته است.

مدیریت پسماند موضوعی است که اهمیت بسیاری داشته و در صورت رعایت برخی اصول کلی، می تواند برای اقتصاد و وضعیت کلی محیط زندگی، مفید واقع شود. در تعریف زباله باید بگوییم که هر آنچه که در مدت زمان مشخصی استفاده شده و دیگر قابل استفاده نمی باشد، زباله نامیده می شود.

در حالت کلی زباله های شهری به دو قسمت مختلف زباله های خشک و زباله های‌تر تقسیم می گردند که هر کدام از این نوع زباله ها نیز، بخش بندی مختلفی را دارند که در این مقاله توضیحاتی را در مورد آن ها ارائه می دهیم. در این مطلب در مورد ماهیت بازیافت زباله و نحوه انجام آن و نکات مربوط به آن را بررسی کرده و توضیحاتی را خدمتتان عرض می کنیم.

تعریف بازیافت زباله و بخش بندی آن

در این قسمت به بررسی و تعریف بازیافت زباله و برخی نکات مهم در حوزه بازیافت زباله می پردازیم:

• تبدیل مواد اضافی و استفاده دوباره از آن ها
• بررسی زباله های خشک و تر

اگر بخواهیم در مورد بازیافت زباله تعریفی داشته باشیم می توانیم چنین بیان کنیم که، هر چیزی که توانایی تبدیل به ماده اولیه داشته باشد و بتوانیم به صورت تکراری در چرخه مصرف خود قرار داده و استفاده کنیم، عملیات بازیافت زباله نامیده می شود.

در واقع، تبدیل یک ماده آشغال به یک ماده قابل مصرف را بازیافت زباله می گویند. بازیافت زباله با روش های مختلفی صورت می گیرد و مزایای خاص خودش را دارد. برای مثال بسیاری از زباله های مختلفی که در محیط اطراف خود مشاهده می کنید، قابل بازیافت هستند.

برای نمونه قوطی های مختلف نوشیدنی مانند نوشابه و دوغ و نوشیدنی های مختلف، مواد پلاستیکی و کاغذی متفاوت در شکل های گوناگون قابلیت بازیافت و استفاده مجدد را دارند.

گفتیم که زباله های‌تر و خشک، بخش بندی مخصوص به خود را دارند. ویژگی اصلی زباله های‌تر این است که در محیط و با تغییرات شیمیایی صورت گرفته توسط باکتری ها در اثر گذشت زمان، به روند اولیه طبیعی خود بازگشته و به چرخه طبیعت وارد شده و قابل استفاده هستند.

بسیاری از زباله های شهری که در اطراف خود می بینید، نمونه ای از زباله های‌تر هستند. زباله های‌تر فاسد شدنی و تجزیه پذیر نیز می باشند. زباله های خشک بر خلاف زباله های‌تر خواص و ویژگی های متفاوتی دارند که پوسیده نشده و تجزیه ناپذیر می باشند. زباله های خشک به چند زیر شاخه مختلف تقسیم می شوند که شامل نخاله های ساختمانی، زباله های صنعتی، زباله های خطرناک هستند.

بازیافت زباله در زباله های خشک روشی متفاوت داشته و هر گروه از این نوع زباله ها، باید مسیر متفاوتی را طی کنند تا عملیات بازیافت زباله به شکل صحیح و اصولی و با ایمنی بالا صورت بگیرد.

مزایای بازیافت زباله چیست؟

بازیافت زباله موضوع بسیاری مهمی است که اهمیت ویژه ای دارد. در این بخش به بررسی مزایای بازیافت زباله می پردازیم:

• تقلیل آلودگی های صوتی
• کاهش مصرف در منابع موجود
• حفاظت از محیط زندگی
• کاهش دمای کره زمین( گرمایش زمین)
• کاهش هزینه های اقتصادی جهت بازیافت آشغال ها

بازیافت زباله مزایای بسیاری دارد که در این قسمت تا حدودی آن ها را بیان می کنیم. اولین مورد مربوط به تقلیل میزان آلودگی های صوتی می باشد. گفتیم که بسیاری از کارخانجات صنعتی، پسماند های مختلف صنعتی را تولید می کنند که برای محیط زیست ما، بسیار مضر می باشد.

با بازیافت زباله می توانیم از ایجاد آلودگی های صوتی در محیط ناشی از تولید انواع محصولات و مواد صنعتی، جلوگیری کنیم و فضای آرام تری را داشته باشیم. در بسیاری از کلان شهرهای بزرگ مانند تهران، مشهد و اصفهان و تبریز مشاهده می شود که مردم برخی مناطق از آلودگی های صوتی که ناشی از تولیدات کارخانجات صنعتی می باشد، اذیت شده و تقاضای بهبود وضعیت را دارند.

در اینجا اهمیت بازیافت زباله بیشتر مورد توجه قرار می گیرد. گاه با خودمان فکر می کنیم که برخی مواد مانند خودروهای قدیمی و فرسوده، میزهای چوبی یا فلزی و کابینت های قدیمی، انواع باتری های قدیمی و بسیاری از مواد مختلف، به هیچ دردی نمی خورند و فایده ای برای ما ندارند.

در صورتی که بسیاری از این مواد قابلیت بازیافت را دارند و می توانیم از فلزاتی که دور ریخته شده اند یا ماشین های قدیمی و از کارافتاده و بسیاری از موارد دیگر، استفاده کرده و با توجه به شرایط مختلف، باقی مانده اشیا مختلف را به مواد اولیه مختلفی تبدیل کنیم که در صنعت و جامعه قابل استفاده می باشد.

به جای تولید مواد اولیه خام و صرف هزینه های بسیار در این مسیر، می توانیم از چنین موادی استفاده کنیم و باعث صرفه جویی و حفظ منابع خودمان شویم. واضح ترین توجیه برای بازیافت زباله در حوزه محیط زیست، درختانی است که هر روز قطع می شوند و سرانه تولید کاغذ بسیار کم می شود.

در حوزه محیط زیست، بسیاری از منابع طبیعی ما، مانند جنگل ها و برخی درختان خاص، هر روز توسط قاچاقچیان و برخی افراد سود جو به غارت رفته و باعث ضررهای اقتصادی زیادی به کشور می شود. باید با کاشتن درختان و حفظ آن ها، در حفظ محیط زیست خودمان کوشا باشیم. مورد بعدی مربوط به گرمایش کره زمین می باشد.

زباله هایی که در سراسر جهان و در مراکز صنعتی تولید می شوند، باعث آلودگی و افزایش شدید دما در محیط کره زمین می شود که مضرات بسیاری برای محیط ما دارد. در بیشتر مراکز صنعتی، زباله ها را می سوزانند که همین امر موجب افزایش دمای محیط می شود، در حالی که با بازیافت زباله می توانند این مضرات را به کمترین حد ممکن کاهش دهند.

عملیات بازیافت زباله، باعث می شود که دیگر از همه منابع و روش های مختلف برای جمع آوری زباله ها استفاده نکرده که نتیجه آن، کاهش هزینه های عملیاتی می باشد که مورد توجه دولت ها و نهادهای ناظر می باشد.

بررسی سایر موارد مربوط به مزایای بازیافت زباله

گفتیم که بازیافت زباله برخی مزایا دارد که به قسمتی از آن اشاره کردیم. در این بخش به بررسی برخی مواد دیگر می پردازیم:

• کم شدن محل دفن زباله ها
• ایجاد شغل
• حفظ محیط جنگل ها و بیابان ها خالی از زباله
• کسب درآمد
• مدیریت صحیح پسماند

یکی از مزیت های اصلی بازیافت زباله، مربوط به کاهش محیط های آلوده به زباله می باشد. وقتی عملیات بازیافت زباله صورت بگیرد، محل های کمتری آلوده شده و انجام فرایند نیز بسیار ساده تر خواهد شد.

آلودگی های محیط زیست، ناشی از تجمع انواع زباله های مختلف می باشد که اثر منفی بر کره زمین دارد. بازیافت زباله نیاز به منابع انسانی دارد. در نتیجه باعث می شود که بسیاری از افراد بتوانند در این حوزه مشغول به کار شوند. در کشورهای بزرگ، افرادی را در حوزه بازیافت زباله آموزش می دهند و ایجاد اشتغال می کنند.

جنگل ها و بیابان ها جزو منابع طبیعی ما هستند که، با بازیافت زباله از تجمع هر گونه زباله و آلودگی در این مناطق، جلوگیری می کنیم. بازیافت زباله باعث می شود که مدیریت اصولی بر پسماندهای مختلف داشته باشیم. عملیات بازیافت زباله باعث گسترش مشاغل و کسب درآمد می شود.

قابل ذکر است که در سال 2017 درآمد حاصل از بازیافت زباله در سطح جهانی حدود 43  میلیون یورو بود.

مواد قابل بازیافت در حوزه بازیافت زباله

مواد به دو دسته قابل بازیافت و غیر قابل بازیافت تقسیم می شوند که در این قسمت به مواد قابل بازیافت می پردازیم:

• آلومینیوم
• بطری های پلاستیکی
• روزنامه و مقوا
• قوطی های فولادی
• ظروف شیشه ای
• مجلات و روزنامه ها
• کامپیوتر و برخی لوازم خانگی الکترونیکی

قوطی های آلومینیومی به صورت کامل قابل بازیافت هستند. نکته مهمی که در اینجا مطرح است این است که بازیافت این قوطی ها، به انرژی بسیار کمتری نسبت به تولید دوباره آن ها نیاز دارد و باعث صرفه جویی در منابع می شود.

هر ساله حدود 25 میلیارد بطری های پلاستیکی یک بار مصرف خریداری می گردد که به صورت کامل قابل بازیافت هستند. از نظر صرف انرژی نیز، این زباله ها بسیار کمتر از تولید پلاستیک های تازه، انرژی نیاز دارند. روزنامه و مقوا استفاده زیادی دارند و بسیاری از افراد به مطالعه روزنامه می پردازند.

همچنین در بسیاری از ادارات دولتی و خصوصی، از مقوا استفاده زیادی می شود. بازیافت روزنامه و مقوا باعث می شود که محل انباشت کمتری را پر کنیم و از ایجاد آلودگی های ناشی از این زباله ها جلوگیری کنیم. معمولا در ادارات و سازمان های دولتی و خصوصی، سطح زباله های مخصوصی جهت کاغذ و مقوا قرار می دهند.

قوطی های فولادی مختلف نیز قابلیت و توانایی بازیافت را دارند. قابل ذکر است که این محصولات در فرایند بازیافت زباله، کیفیت خود را از دست نداده و به صورت کامل تجزیه و بازیافت می شوند. البته فقط قوطی های فولادی نیستند که قابل بازیافت هستند، بلکه قطعات فولادی قطعات و ماشین نیز این مزیت را دارند. امروزه از ظروف شیشه ای مختلفی استفاده می کنیم. ظروف شیشه ای نیز بازیافت می شوند.

شیشه های بازیافتی معمولا به طور متوسط حدود 20 درصد از آلودگی هوا و 50 درصد از آلودگی آب کمتری نسبت به تولید جدید آن ها برخورداند. مجلات و روزنامه نیز قابل بازیافت هستند. کاغذ های بازیافت شده در مقایسه با کاغذهای جدید تولید شده، انرژی بیشتری را ذخیره می کنند.

در نهایت اینکه رایانه ها نیز قابل تجزیه و بازیافت هستند. برخی قطعات اصلی کامپیوتر در صورت سالم بودن قابلیت بازیافت را دارند. برخی لوازم خانگی الکترونیکی مانند موبایل، ضبط صوت، برخی پخش کننده های صوتی و لوازم جانبی کامپیوتر، در صورت سالم بودن تجزیه و بازیافت می شوند.

مواد غیر قابل بازیافت در حوزه بازیافت زباله

در ذیل به برخی مواد غیر قابل بازیافت اشاره می کنیم:

• کاغذ خرد شده
• کاغذ رنگی براق
• جعبه های پیتزا
• شیشه خام
• کارتن های آبمیوه و شیر
• لیوان های کاغذی
• درب بطری

کاغذهای خرد شده به علت داشتن طول الیاف پایین قابلیت بازیافت و استفاده مجدد را ندارند. کاغذ های رنگی نیز به علت انتقال رنگ به سایر کاغذها در فرایند بازیافت زباله، توانایی بازیافت و تجزیه را ندارند.

جالب است بدانید که جعبه های پیتزا نیز قابل بازیافت نیستند. البته قابل ذکر است که خود قوطی پیتزا اگر تمیز باشد، قابل بازیافت هست، اما چون چربی پیتزا و غذا به قوطی سرایت می کند، عمل بازیافت غیر ممکن می شود.

شیشه های مختلف خانه از جمله آینه، پنجره، لامپ های برق خانگی قابلیت تجزیه را ندارند. در مورد کارتن های آبمیوه و شیر باید بگوییم که این مواد از یک لایه وکس و پوشش خاص پلاستیکی تشکیل شده اند که وجود این لایه و مواد موجب می شود که مزیت بازیافت را از دست بدهند و باید از نو تولید شوند که هزینه زیادی نیز دارند.

لیوان های کاغذی نیز دقیقا مانند کارتن های آبمیوه هستند  و چون در ساختار آن ها از نوعی پلاستیک استفاده است، این مواد نیز نمی توانند بازیافت شوند. جالب است بدانید که درب بطری نیز بازیافت نمی شود، زیرا ساختار این درب ها، از انواع گونه های متفاوت از پلاستیک تشکیل شده است و به همین دلیل قابل بازیافت نیستند. در قسمت های بالا به بخش بندی مواد قابل بازیافت و غیر قابل بازیافت پرداختیم و موارد و نکات لازم را تا حدودی بیان کردیم. در قسمت ذیل به بررسی روش های بازیافت زباله پرداخته و مسائلی را خدمتتان ارائه می دهیم.

مراحل جداسازی و بازیافت زباله به چه صورت است؟

در این قسمت به بررسی چرخه بازیافت و مسائل مربوط به جداسازی و بازیافت زباله پرداخته و نکاتی را بیان می کنیم:

• جمع آوری و پردازش
• ساخت و تولید
• خرید محصولات جدید بازیافتی

بازیافت زباله دارای یک چرخه خاص می باشد که چرخه بازیافت نامیده می شود. در حالت کلی عملیات بازیافت زباله دارای سه مرحله می باشد. مرحله اول که بسیار مهم می باشد، مربوط به جمع آوری و پردازش زباله ها می باشد.

سیستم بازیافت زباله در کشورهای مختلف، متفاوت می باشد. روش های بازیافت شامل 4 مرحله می باشد که شامل جداسازی از مبدا، مراکز و مکان های تحویل گرفتن بازیافت، مراکز و موسساتی که به خرید زباله های قابل بازیافت می پردازند، و در نهایت وجود برخی طرح ها و برنامه های تشویقی جهت بازیافت زباله می باشند.

در مورد طرح تخفیف و برنامه های تشویقی باید بگوییم که این روش بیشتر برای قوطی های نوشابه یا انواع نوشیدنی ها یا درب های بطری می باشد. شخص مصرف کننده با تحویل بطری یا درب آن مقداری از هزینه پرداختی به محصول را دریافت کرده و موجب جداسازی این زباله از سایر انواع زباله ها می شود که از آلودگی های محیطی جلوگیری می کند.

بعد از این مراحل زباله ها را به یک مرکز بازیافت زباله تحویل می دهند تا عملیات لازم بر روی زباله ها صورت بگیرد. به تازگی کشف شده است که شیشه های بازیافتی در جاده و آسفالت سازی و همچنین مواد پلاستیکی در موکت سازی و میز و نیمکت های پارک ها قابل استفاده می باشد. حال به مراحل مربوط به بازیافت زباله می پردازیم:

• تفکیک و انتقال به مراکز بازیافت
• انجام عملیات جداسازی و تمیز سازی از هر گونه آلودگی
• تغییر شکل و ظاهر و حالت زباله در کارخانه توسط دستگاه های صنعتی
• استفاده از مواد بازیافتی در صنایع گوناگون

ابتدا زباله ها را شناسایی کرده و به مرکز بازیافت تحویل می دهند. سپس عملیات مربوط به تفکیک زباله صورت می گیرد. گفتیم که زباله ها باید تفکیک شوند و انواع مختلفی دارند.

در این مرحله زباله ها را شستشو می دهند و هر گونه کثیفی و آلودگی را تمیز می کنند. باید زباله ها به صورت کامل پاک سازی شوند.

سپس زباله ها به کارخانه منتقل می شوند و کارخانه های صنعتی، با استفاده از دستگاه های مخصوص شکل و ظاهر زباله ها را تغییر می دهند. در نهایت پس از این تغییر، عملیات بازیافت تمام می شود و مواد بازیافتی در صنایع مختلف قابل استفاده می شود.

اهداف اصلی بازیافت زباله

بازیافت زباله دارای اهداف متفاوتی و مزایای خاص خودش را دارد. در ذیل به برخی دلایل اصلی بازیافت زباله اشاره کرده و توضیحاتی در این خصوص ارائه می دهیم:

• حفظ منابع طبیعی کره زمین
• ایجاد تعادل در اکوسیستم حیوانات و حیات وحش
• کاهش آلودگی صوتی و آبی
• سم زدایی از محیط های بکر و طبیعت
• افزایش سلامت همگانی

در حالت کلی یکی از اصلی ترین اهداف بازیافت زباله، مربوط به حفظ منابع طبیعی در کره زمین می باشد. جنگل ها و درختان، چشمه ها و رود ها، دریا ها و اقیانوس های بزرگ، بیابان های بسیار بزرگ جزو اصلی ترین منابع طبیعی کره زمین محسوب می شوند و آلودگی و از بین بردن این منابع موجب اتلاف آن ها شده و مشکلات بسیاری را برای ما ایجاد می کند.

با بازیافت زباله می توانیم به حفظ اکوسیستم های طبیعی و جانوری کمک کنیم. بسیاری از حیوانات موجود در حیات وحش به خصوص در اقیانوس ها، تحت تاثیر انواع آلودگی های ناشی از زباله ها قرار می گیرند و تلف می شوند. هر ساله تعدادی از نهنگ ها و وال ها به علت آلودگی نفتی در اقیانوس ها از بین می روند. در جنگل ها و مناطق حفاظت شده جانوری نیز چنین مواردی مشاهده شده است.

کاهش آلودگی های صوتی و آبی نیز از اهداف بازیافت زباله محسوب می شود. وقتی از آلودگی صوتی و آبی در محیط زیست جلوگیری کنیم، قدم بزرگی در حفظ سلامت محیط زیست برداشته ایم. بازیافت زباله باعث می شود که مواد سمی و خطرناک ناشی از آلاینده های صنعتی که هر روز بر مقدارشان اضافه می شود، از بین رفته و محیط پاک و تمیزی را داشته باشیم.

توجه به طبیعت به خصوص مناطق بکر و رعایت موارد و اصول بهداشتی جزو اقدامات اساسی جهت حفظ محیط زیست می باشد. در حالت کلی عملیات بازیافت زباله کمک بسیاری به محیط و سلامت ما می کند. وجود زباله ها و نخاله های متفاوت موجب ایجاد انواع بیماری های پوستی و تنفسی و برخی موارد دیگر می شود که باید از تجمع و پخش آلودگی ها و زباله ها جلوگیری کنیم تا بتوانیم سلامت روح و روان خودمان را حفظ کنیم.

سخن پایانی

در حالت کلی گفتیم که برخی مواد قابل بازیافت بوده و برخی قابل بازیافت نیستند. رعایت اصول بهداشتی و کمک به جداسازی و تفکیک زباله ها در روند پاک سازی و بازیافت زباله تاثیر مثبتی داشته و مراحل بازیافت سریع تر صورت خواهد گرفت. از مزایای بازیافت زباله، به حفظ محیط زیست، کاهش مواد سمی و آلاینده های خطرناک، تقویت اقتصاد و ایجاد اشتغال، حفظ منابع طبیعی برای استفاده نسل های آینده و بسیاری از موارد دیگر را اشاره کرده و توضیحات لازم را دادیم. ما بایستی با رعایت دستورالعمل های مشخص شده توسط کارشناسان محیط زیست، به پاکیزگی و نظافت محیط خودمان کمک کنیم.